Słownik etymologiczny języka polskiego/dzierżeć
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
dzierżeć (mylnie dzierżyć, dzierżony), ‘trzymać’, dziś coraz mniej używane; dzierżak, dzierżadło; dzierżawa, dzierżawca; dawniej dzirżeć; pierwotnego *dzirżać (por. dzierżawa) już niema, a wedle dzirżeć mówiono i dzirżenie lub dzierżenie (‘posiadanie’), zamiast dzierżania. Por. imiona: Dzierżykraj, Dzierżek (Dzirżek), Dzierzan-ów. Jest to lit. dirżas, ‘rzemień’, dirżti, ‘twardnieć’; dzirżać poszło z *dirgēti — więc pozornie brak zgody z litewskiem, oczekiwalibyśmy, wedle dirżas, dĭrzēti, nie *dĭrgēti. I to istnieje rzeczywiście, w dawnem darznąć, ‘być odważnym’, niedarznienie, ‘małoduszność’ w psałterzu, przymiotniki darski i dziarski (dziś tylko to w użyciu), por. rus. dierzkij, ‘zuchwały’, dierznut’, ‘odważyć się’. Oboczność, darski i dziarski, jest pospolita, p. ziarno, sarna; i pierwsza oboczność, dĭrgēti-dĭrznąti, nic nadzwyczajnego, p. błahy, gęś, gwiazda. Więc łączymy oba słowa, dziarski i dzierżeć; por. ind. drhati, ‘umacnia’, irańskie derez-, ‘więzy’, łac. fortis, ‘dziarski’ (to samo słowo); prus. dirzos i dirstlan, ‘dzielny’. Inni łączą mylnie darski z lit. dransus, ‘odważny’, dręsu, ‘ważę się’, grec. thrasos i tharsos, ‘męstwo’, ind. dhrszta- i dhrsznu, ‘mężny’, i dzielą oba słowa.
